تحول سریع و رو به رشد سرویسهای ارتباطی موجب گرایش شرکتهای ارائهدهنده خدمات ارتباطی پایه به استفاده از فنّاوری جدید و پرسرعت برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان خود شده است. بستر سیم مسی به دلیل داشتن محدودیتهای فراوان ازجمله محدودیت فاصله و هزینه بالای اجرایی و نگهداری، دیگر گزینه مناسبی برای این روند رو به رشد به نظر نمیرسد. در نتیجه رویکرد جدید شرکتهای اینترنتی در دنیا استفاده از فیبر نوری تا چند متری سرویسگیرنده است. در این مجموعه به شرح مختصر اصطلاحات رایج در شبکه دسترسی فیبر نوری و سپس سرویسهای قابلارائه، کاربردها و مزایای آن خواهیم پرداخت.
فناوری فیبر نوری، با پهنای باند بالا و متقارن (سرعت یکسان آپلود و دانلود اطلاعات) فرصتی استثنایی برای ارائه خدمات و کاربردهای جدید ایجاد کرده است. سرویسهایی که بر بستر این فناوری ارائه میشوند؛ میتوانند کیفیت زندگی ما را به نحو چشمگیری ارتقاء داده و سود بیشتری نصیب شرکتهای اینترنتی در راستای گسترش خدمات پایه کنند. سرعت تبادل داده در بستر فیبر نوری میتواند نامحدود باشد و همین باعث شده بهترین گزینه برای رفع نیازهای ارتباطی دهههای آینده (Future proof) باشد. فیبرنوری برخلاف مس در برابر پوسیدگی مقاوم بوده و توانایی انتقال داده در فاصله ۶۰ کیلومتر و حتی بیشتر را بدون افت کیفیت دارد. از طرفی، میتوان هزاران کابل نوری را بدون نگرانی از بروز اختلال امواج، در کنار هم نصب کرد.
FTTx و ساختارهای شبکه دسترسی برپایه فیبر
FTTx اصطلاحی برای توپولوژیهای ارتباطی مختلف ارائه پهنای باند بر بستر فیبرنوری در بخش شبکه دسترسی مشترک است. در هر توپولوژی تجهیزات میانی و انتهایی شبکه، نوع و مسافت بستر انتقال با ساختار دیگر تفاوت دارد. درنتیجه، با توجه به محل آخرین نقطه تحویل فیبر، این اصطلاح در کشورها و اپراتورهای تغییر میکند.
مشهورترین ساختارهای شبکه دسترسی بر پایه فیبرنوری عبارتاند از:
FTTN (Fiber to the Node or Fiber to the Neighborhood)
فیبر نوری از مرکز تا کافو نوری که در مکانی دورتر از محل مشترک قرار دارد کشیده شده و مسیر نسبتاً طولانیتری به وسیله سیم مسی به مشترک اتصال مییابد. پهنای باند توسط فنّاوری ADSL تحویل مشترک میشود. امروزه FTTN به دلیل مشکلات بعد مسافت سیم مسی و در نتیجه کاهش چشمگیر پهنای باند گزینه چندان مناسبی بهحساب نمیآید.
FTTC (Fiber to the Curb or Fiber to the Cabinet or Fiber to the Closet)
فیبرنوری از مرکز تا نزدیک ترین کافو نوری به مشترک کشیده شده و بقیه مسیر حداکثر سیصد متری به وسیله سیم مسی به مشترک سرویس داده میشود. پهنای باند توسط یکی از فنّاوریهای xDSL به مشترک تحویل میشود.
FTTB (Fiber to the Building or Fiber to the Basement or Fiber to the Business)
فیبرنوری از مرکز تا داخل ساختمان یا مجموعه مشترک کشیده شده و بقیه مسیر تا محل مشترک بهوسیله سیم مسی سرویس داده میشود. بهترین گزینه در این حالت تحویل پهنای باند به مشترک با استفاده از فنّاوری VDSL است.
FTTDp (Fiber to the Distribution Point)
فیبر نوری از مرکز تا تجهیز DPU (که معمولاً منبع تغذیه آن به صورت Reversed Power over Ethernet یا به اختصار RPoE) در چند متری ساختمان / پست مشترک کشیده میشود و بقیه مسیر به وسیله سیم مسی به مشترک سرویس داده میشود. پهنای باند توسط فنّاوری VDSL تحویل مشترک میشود.
FTTW/A ( Fiber to the /Antenna)
فیبر نوری از مرکز تا تجهیز FTTW/A بسیار نزدیک به ساختمان / پست مشترک کشیده میشود و بقیه مسیر به وسیله فنّاوری WiFi تا شعاع چند صد متری به مشترک سرویس داده میشود.
FTTH/FTTP (Fiber to the Home or Fiber to the Premifes)
فیبرنوری از مرکز تا داخل منزل یا واحد مشترک کشیده شده و پهنای باند توسط تجهیز ONT به مشترک تحویل میشود. به عبارت بهتر، فیبرنوری در تمام مسیر از مرکز اینترنت تا درون خانه مشترک جایگزین زوج سیم مسی میشود.
FTTO (Fiber to the Office)
فیبرنوری از مرکز تا محل دفتر مشترک که معمولاً اتاق سرور یا دیتا است کشیده شده و بقیه ارتباطات داخلی توسط فنّاوری اترنت و کابل CAT۶ یا نظایر آن برقرار میشود.
FTTD/U (Fiber to the Desktop or Fiber to the User)
مشابه FTTO است. با این تفاوت که فیبرنوری از اتاق کامپیوتر یا سرور تا پورت شبکه کامپیوتر یا لپتاپ کاربر کشیده میشود.
FTTM (Fiber to the Mobile Network)
فیبر نوری از مرکز تا FemtoCell کشیده و ارتباط باند پهن از طریق تجهیزات تلفن همراه به مشترک تحویل میشود.
گسترش شبکه فیبر نوری تا داخل خانههای مشترکین ممکن است در وهله اول پرهزینهتر از ادامه استفاده از بستر شبکه مسی موجود به نظر برسد. بااینحال، قابلیت اطمینان بالا، هزینههای عملیاتی پایینتر، صرف هزینه کمتر برای انرژی مصرفی شبکه، و مهمتر از همه قابلیت ارائه پهنای باند نامحدود، باعث شده گزینه جدید شرکتهای ارائهدهنده خدمات ارتباطی در دنیا در بحث شبکه سازی دسترسی باشد.
FTTH به دلیل عدم استفاده از تجهیزات فعال در طول مسیر نسبت به خرابی مقاومتر بوده و عیبیابی و رفع ایراد احتمالی در این فنّاوری بسیار سریعتر و راحتتر از شبکههای مسی صورت میگیرد. درنتیجه، هزینههای نگهداری و پشتیبانی شرکتهای ارائهدهنده سرویس نیز به نحو زیادی کاهش مییابد.
مزایای FTTH
پیاده سازی FTTH از نظر اجتماعی، اقتصادی و فنی مزایای بیشماری هم از نظر شرکتهای اپراتور ارتباطی و هم از دید مصرفکننده دارد. مهمترین مزایای آن را میتوان به شرح زیر برشمرد.
مزیتهای اقتصادی از نظر مشترک/سازنده ساختمان
مزیتهای اقتصادی از نظر ارائهدهنده سرویس FTTH
مزیتهای اجتماعی
مزیتهای فنی برای شرکتهای ارائهدهنده خدمات پایه
